

آیا میتوان گفت عدم امنیت زنان دلیل پیدایش حجاب است؟ ریشه دیگری که برای به وجود آمدن پوشش ذکر کرده اند ناامنی است.در زمانهای قدیم بیعدالتی و ناامنی بسیار بوده است.دست تجاوز زورمندان و قلدران به مال و ناموس مردم بیباکانه دراز بوده است.مردم اگر پول و ثروتی داشتند ناچار بودند به صورت دفینه در زیر خاک پنهان کنند.علت مخفی ماندن گنجها این است که صاحبان طلا و ثروت جرات نمیکردند که حتی بچههای خود را از پنهانگاه ثروت خود آگاه سازند; میترسیدند که راز آنها به وسیله بچهها فاش شود و مورد تجاوز و گزند قلدران واقع شوند.بدین ترتیب گاهی اتفاق میافتاد که پدر با مرگ ناگهانی از دنیا میرفت و فرصت نمیکرد اسرار خود را به فرزندش بسپارد.قهرا دارایی او در زیر خاکها مدفون میماند.جمله معروف «استر ذهبک و ذهابک و مذهبک» (پول و مسافرت و عقیده خود را آشکار نکن) یادگار آن زمانهاست.
همان طور که در مورد ثروت امنیت نبود، راجع به زن هم امنیت وجود نداشت.هر کس زن زیبایی داشت ناچار بود او را از نظر زورمندان مخفی نگه دارد، زیرا اگر آنها اطلاع پیدا میکردند، او دیگر مالک زن خود نبود.
ایران دوره ساسانی ناظر جنایتها و فجایع عجیبی در این زمینه بوده است. شاهزادگان و موبدان و حتی کدخداها و اربابها هر گاه از وجود زن زیبایی در یک خانه مطلع میشدند به آن خانه میریختند و زن را از خانه شوهرش بیرون میکشیدند.در آن موقع سخن از پوشش و حجاب نبود، سخن از به اصطلاح قایم کردن و مخفی داشتن زن بود که احدی نفهمد.ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن قضایای شرمآوری در این باره از ایران قدیم نقل میکند.کنت گوبینو در کتاب سه سال در ایران میگوید: «حجابی که هم اکنون در ایران استبیش از آن اندازه که مستند به اسلام باشد مستند به ایران قبل از اسلام است.» و مینویسد که در ایران قدیم مردم هیچ امنیتی در مورد زنها نداشتند.
درباره انوشیروان – که به غلط او را «عادل» خواندهاند – نقل شده که وقتی یکی از سرهنگان ارتش او زنی زیبا داشت.انوشیروان به قصد تجاوز به زن او در غیاب او به خانهاش رفت.زن جریان را برای شوهر خود نقل کرد.بیچاره شوهر دید زنش را که از دست داده سهل است جانش نیز در خطر است.فورا زن خویش را طلاق گفت.وقتی انوشیروان مطلع شد که وی زنش را طلاق داده استبه او گفتشنیدم یک بوستان بسیار زیبایی داشتهای و اخیرا آن را رها کردهای، چرا؟ گفت جای پای شیر در آن بوستان دیدم ترسیدم مرا بدرد.انوشیروان خندید و گفت دیگر آن شیر به آن بوستان نخواهد آمد.
این ناامنیها اختصاص به ایران و به زمانهای قدیم نداشته است.داستان اذان نیمه شب که در داستان راستان آوردهایم نشان میدهد که چگونه مشابه این جریانها در دوران تسلط مردم ماوراء النهر بر دستگاه خلافتبغداد، در بغداد هم رواج داشته است.در همین زمانهای نزدیک خودمان یکی از شاهزادگان در اصفهان از این گونه تجاوزها زیاد داشته است و مردم اصفهان قصههای زیادی از زمان حکومت او نقل میکنند.
بررسی
ما وجود ناامنیها و بیعدالتیهای زمان گذشته و تاثیر آنها را در مخفی کردن زن منکر نیستیم.
مسلما حجابهای افراطی و عقاید افراطی درباره پوشیدن زن معلول همین نوع جریانهای تاریخی است.ولی باید ببینیم آیا فلسفه پوشش زن در اسلام همین امر بوده است؟
اولا این سخن درست نیست که در عصر ما امنیت کامل از نظر زن برقرار است.در همین دنیای صنعتی اروپا و آمریکا که به غلط آن را «دنیای متمدن» مینامیم، احیانا آمارهای وحشتآوری از زنای به عنف میخوانیم، چه رسد به دنیای به اصطلاح نیمه متمدن و تمام وحشی.تا در جهان حکومتشهوت برقرار است هرگز امنیت ناموسی وجود نخواهد داشت.منتها شکل قضیه تفاوت میکند.یک وقت کسی مانند فلان خان و فلان قلدر مامور مسلح میفرستد و زن کسی را از خانهاش بیرون میکشند، یک وقت دیگر زنی را در یک مجلس شب نشینی و در خلال رقص و دانس «قر» میزنند و او را از شوهر و فرزند آواره میکنند.این گونه حوادث و یا حوادثی از قبیل ربودن زنان و دختران به وسیله تاکسی یا وسیله دیگر زیاد اتفاق میافتد و در روزنامهها میخوانیم.در روزنامه اطلاعات مورخ۶/۹/۴۷ تحت عنوان «زنان امریکا در معرض خطر حملات جنسی» مینویسد:
«واشنگتن آسوشیتدپرس – سه پزشک محقق آمریکایی در گزارشی که برای دولت امریکا تهیه کردهاند اعلام نمودهاند که در میان ایالات امریکا لوس آنجلس از لحاظ میزان «زنای به عنف» مقام اول را دارد و واشنگتن مقام سیزدهم را حائز است. البته این بدان معنی نیست که زنان و دختران در واشنگتن از حملات جنسی درامانند، اما امنیت آنها از بسیاری از شهرهای بزرگ آمریکا بیشتر است.در هر صد هزار جمعیت لوس آنجلس ۵۲ مورد زنای به عنف وجود دارد در حالی که در واشنگتن این رقم۷/۱۷ میباشد.در نیویورک در مدت شش ماه ۳۰۰۰ شکایت از هتک ناموس به زور به اداره پلیس رسیده است.سن این عده شاکیان بین شش سال تا هشتاد و هشتسال بوده و قسمت اعظم شاکیان چهارده ساله بودهاند.» پس این ادعا که در عصر ما امنیت ناموسی کامل برقرار است و صاحبان نوامیس باید از این نظر خاطرشان جمع باشد یاوهای بیش نیست.
ثانیا فرض کنیم امنیت ناموسی کامل در جهان برقرار شده و تجاوز به عنف دیگر وجود ندارد و هر تجاوزی که به نوامیس مردم میشود از روی رضای طرفین است، ریشه نظر اسلام درباره پوشش چیست؟ آیا نظر اسلام به عدم امنیتبوده تا گفته شود اکنون که امنیت کامل برقرار شده دلیلی برای پوشش نیست؟
مسلما علت دستور پوشش در اسلام عدم امنیت نبوده است.لا اقل علت منحصر و اساسی عدم امنیت نبوده است، زیرا این امر نه در آثار اسلامی به عنوان علت پوشش معرفی شده است و نه چنین چیزی با تاریخ تطبیق میکند.در میان اعراب جاهلیت پوشش نبود و در عین حال امنیت فردی به واسطه زندگی خاص قبیلهای و بدوی وجود داشت; یعنی در همان وقت که در ایران نا امنی فردی و تجاوز به ناموس به حد اعلی وجود داشت و پوشش هم بود، در عربستان این گونه تجاوز بین افراد قبائل وجود نداشت.
امنیتی که در زندگی قبیلهای وجود نداشت امنیت اجتماعی یعنی امنیت گروهی بود و این گونه عدم امنیتها را پوشش نمیتواند چاره نماید.به این معنی که قبیلهای به قبیله دیگر شبیخون میزد.در این شبیخونها که به وسیله قبیله بیگانه انجام میشد همه چیز دستخوش غارت میگردید، هم مرد اسیر میشد و هم زن، پوشش زن برای او امنیت نمیآورد.
زندگی اعراب جاهلیتبا همه تفاوت عظیم و فاحشی که با زندگی صنعتی و ماشینی عصر ما داشته، از این جهت مانند عصر ما بوده یعنی فحشا و زنا حتی در مورد زنان شوهردار فراوان بوده است.ولی به خاطر یک نوع دموکراسی و نبودن حکومت استبدادی کسی زن کسی را به زور از خانهاش بیرون نمیکشید.با این تفاوت که نوعی عدم امنیت فردی در زندگی ماشینی امروز هست که در آن عصر نبود.
پوشش برای جلوگیری از تجاوز کسانی است که در یک جا زندگی میکنند.
بر حسب خوی و عادت قبیلهای بین افراد یک قبیله این جور تجاوزها وجود نداشته است.لهذا نمیتوانیم بگوییم که اسلام صرفا به خاطر برقرار ساختن امنیت دستور پوشش را وضع کرد.
فلسفه اساسی پوشش چیز دیگر است که توضیح خواهیم داد.در عین حال نمیخواهیم بگوییم که مساله امنیت زن از گزند تجاوز مرد به هیچ وجه مورد توجه نبوده است. بعدا در آنجا که به تفسیر آیه «جلباب» میپردازیم خواهیم دید که قرآن کریم بدین اصل توجه داشته است.مدعی این موضوع نیز نیستیم که در عصر ما این فلسفه بیمورد است و امنیت کامل برای زن از ناحیه تجاوزات مردانه برقرار است.تجاوزات به عنف که در کشورهای به اصطلاح پیشرفته همه روزه رخ میدهد، در روزنامههای ما هم منعکس است.
منابع مقاله:
مجموعه آثار جلد ۱۹ ، مطهری، مرتضی؛
منبع: hawzah.net
یک پاسخ به “آیا میتوان گفت عدم امنیت زنان دلیل پیدایش حجاب است؟”
حجاب خوده امنتیه!